Gelişim çağında olduğumuz yadsınamaz bir gerçek. Her geçen gün her alanda yaşanan yeniliklerle hayatımız olumlu ve olumsuz yönde etkilenmeler yaşamakta. Bu yeniliklerden bir tanesi de dünya üzerinde yaşayan herkesi kapsayan bilgi ve iletişimi sağlayan akıllı cihazlar internet ve sosyal medya. Günümüzde etkin iletişimin baş unsuru sosyal medyayı neredeyse kullanmayan yok.
Küçüğünden büyüğüne herkes tarafından ilgi ile kullanılan bilgi alışverişinin yanında anlık iletişimi sağlayan sosyal medya kısa sürede gazete radyo ve televizyonu geride bırakarak birincilik tahtına yerleşti. Sosyal medyanın insan psikolojisi üzerinde olumsuz etkilerinin varlığının yanında olumlu etkileri de mevcuttur. Bunları etkileri olumlu ve olumsuz olarak iki ana başlıkla inceleyecek olursak ;
Sosyal Medyanın Olumlu Sonuçları
● İnsanlar doğaları gereği sosyalleşmeye muhtaçlardır dolayısıyla kendilerini daha iyi ifade edebildikleri bir ortam olan sosyal medya sayesinde bir aidiyet duygusuna sahip olurlar ve sosyal iletişim ihtiyaçlarını karşılarlar. Sosyal medya üzerinden yapılan bir bilgi paylaşımı veya bir fotoğraf paylaşımı üzerine sosyal medya kullanıcısına aile veya arkadaşları tarafından yapılan dönüşler sayesinde kişi kendisini kabul görmüş hissederek sosyal iletişim ihtiyacını karşılar.
● Sosyal medya üzerinden yapılan yüzlerce hobi gibi ilgi alanları paylaşımları bu alanlara ilgi duyan sosyal medya kullanıcıları tarafından hayranlık ile takip edilir ve örnek alınır. Paylaşılan ilgi alanına karşı istekli olan kullanıcı idol olarak kabul görebilir ve yine medya aracılığıyla ilham alarak yeni girişimlerde bulunabilir.
● Çeşitli bölgelerde yapılan araştırmalara göre sosyal medyanın özgüveni arttırdığı hakkında sonuçlara ulaşılmıştır. Kişilerle olan sosyal temas sayesinde yüz yüze ilişkilerde cesaretsiz olan insanlar sosyal medya üzerinden kişilerin niyetleri ve davranışları hususunda yaşanan belirsizliklerin azalmasıyla özgüvenli bir iletişim kurmaya başlamışlardır.
● Başka bir araştırmaya ise Carnegie Mellon üniversitesi imza atarak insanların an be an iletişim kurabildikleri yani aynı anda sorularına yanıt alabildikleri için yalnızlık hissinin azalmasında sosyal medyanın önemini belirtmiştir.
● Sosyal medyanın en kötü yanı olarak bilinen depresyona eğilimli insan yaratması konusuna ise Missouri Üniversitesi psikologları tarafından deneklere uygulanan ve çalışmaya aktif olarak katılanların mutluluğunda bir artış tespit edildiği ancak bu artışın etkileşim azaldığı takdirde mutluluğun ortadan kaybolduğu gözlemlenmiştir.
SOSYAL MEDYANIN FİZİKSEL SAĞLIK ÜZERİNDEKİ OLUMLU ETKİLERİ
● Sosyal medyayı kullanırken seçici olan kullanıcıların çeşitli konularda doğru bilgilere ulaşarak bu bilgileri kendi hayatlarında da alışkanlık haline getirenler mevcut.
● Akıllı telefonlar aracılığıyla çeşitli sağlık, kültür, eğitim gibi elde edilebilecek uygulamalar sayesinde kullanıcı olumlu yönde kendisini geliştirebilmektedir.
● Yine sosyal medya sayesinde hizmet alınan mekanlar hakkında memnuniyet bildirilmekte ki bu durum sağlık sektöründen gıda sektörüne kadar geniş bir yelpazede içermektedir. İşletmesinin devamlılığını düşünen işletmeci için önemli bir unsur olan bu durum sayesinde verilen hizmet kalitesi artmıştır. Aynı zamanda aynı hizmeti çeşitli işletmelerin fiyatlandırmalarını görebilmek de sosyal medya aracılığıyla mümkündür.
SOSYAL MEDYANIN İNSAN İLİŞKİLERİ ÜZERİNDEKİ OLUMLU ETKİSİ
- Sosyal medyanın asıl amacı isminden de anlaşılacağı üzere insanları sosyalleştirmek ve iletişime geçirmektir. Yeni insanlarla tanışılabileceği gibi eski arkadaşlıkları tekrar canlandırmak için de sosyal medyanın olumlu yönlerinden faydalanılabilir.
- Her alanda olduğu gibi sosyal medya kullanımının yararlı veya zararlı olması kullanıcının uygulamaları ne yönde kullanacağı ile ilgilidir. Kullanımın yoğunluğunun artması kullanıcının sosyal medya dışında reel hayatla ilgilenmemesi durumlarında hem ruh sağlığı hem de fiziksel sağlık üzerinde ciddi anlamda olumsuz etkilere rastlanabilmektedir.
SOSYAL MEDYANIN İNSAN PSİKOLOJİSİNE OLUMSUZ ETKİLERİ
● Sosyal medyanın olumlu yönleri kadar olumsuz yönlere de sahiptir. bu olumsuz yönlerden ilki kişinin kendisini yetersiz hissetmesidir. Bu durum kullanıcının başka bir sosyal medya kullanıcısı ile kendisini karşılaştırması ve kendisini yetersiz görmesi ile oluşmaktadır. İlerlemesiyle ciddi psikolojik bunalıma dönüşmektedir.
● Üniversitelerde yapılan araştırmalara göre dış dünyaya ilginin azalması şeklinde tabir edilen Anhedoni durumu aşırı sosyal medya kullanıcılarının yaşadığı bir sorundur. Başka insanlar iletişim kurmamakla birlikte normalde zevk aldıkları aktivitelerden dahi eski hazzı alamadıklarını belirten denekler sosyal medyada daha az arkadaşa sahip ve daha az fotoğraf paylaşımı yapan kişilerdir.
● Duygusal içe kapanmalar odaklanamama ve yoksunluk belirtileri gözlemlenen kullanıcıların akıllı telefonlara teknolojik aletlere yani sosyal medya karşı aşırı düşkünlükleri bağımlı olma riskini artırır. Beynin bağımlılık alanlarını tetikleyen sosyal medya yine beynin yapılarında değişimler yaratabilir.
● Sosyal medyada takipçisi fazla olan bazı hesapların mükemmelik algısı yaratarak takipçilerinin mutsuz olmasına neden olabilmektedir. Yaşanan hayatların mükemmeliği, zenginlik, kusursuz beden ve cilt kişinin kendisin yetersiz görmesine ve depresyon yaşamasına neden olabilmektedir.
● Her an sosyal medyayı takip eden kişilerde FOMO diye tabir edilen kısaca hayatta olan biteni kaçırma korkusu bozuklukları yaşanabilmekte. Psikolojik bir sorun olan anksiyetenin baş evresi olan bu durum sosyal medyaya bağımlı kişilerde görülme sıklığı oldukça fazladır. Sosyal medya kullanıcısı sosyal medyadan uzak kaldığı süre boyunca her an bir şeyler kaçırdığını düşünerek huzursuz olur ve kaygı yaşar. Bu insanlar yüz yüze iletişim kurabilecekleri organizasyonlarda veya kalabalık ortamlarda dahi telefonlarıyla ilgilenerek doğal sosyalleşmeden tamamen uzaklaşmayı tercih ederler. Bu durum zamanla karşılıklı ilişki kuramamaya kadar dayanan problemleri devamında getirir.
● Doğru bilgiye ulaşmayı oldukça geciktiren sosyal medya herkesin her duyduğunu ilettiği bir yer haline gelmiştir. Bu durum doğru yanlış her bilginin kısa süre içerisinde yayılmasına olanak tanımıştır. Sosyal medya Aynı anda milyonlarca kişiye ulaşan yanlış bilgiler nedeniyle kullanıcıların sorgulamadan kabul ettikleri bir bilgi çöplüğüne dönüşmüştür.
● Bütün gün, gece akıllı telefon ve sosyal medya ile geçiren kullanıcı bir süre sonra saat ayırımı yapamayacak duruma gelir. Uyku düzeni ve kalitesinde ciddi düşüşler yaşanır. Bu durum sadece psikolojik olarak değil fizyolojik olarak da beden sağlığına oldukça zararlıdır. Gece saatlerinde vücudun kendini dinlenmeye ve bakıma aldığı zamanlarda mavi ışığa maruz kalmak uyku modunu engeller ve insanı dinlenmeden alıkoyar. Uyku ihtiyacını kaliteli bir şekilde gideremeyen vücut depresyona meyilli bir psikolojinin habercisidir.
● Gençlerin Yeni bir hobi denemek, kendini geliştirmek veya bir şeyler üretmek yerine zamanlarının çoğunu teknolojik cihazlarla geçirdiği ülkemiz doktorlarından Vehbi Bayhan’ın yaptığı çalışmalarla gözler önüne serilmiştir. İnternetin akıllı cihazların yaygınlaşmasından önce insanlarda hobi edinme veya yeni şeyler üretme becerilerinin daha fazla olduğu görülüyor. Buna karşın sosyal medya akıllı cihazlar gibi gelişmelerin yaşanmasının hemen ardından üretkenlik yerine olunan yerde sayma eğilimi büyük oranda artmıştır. Bu durum üretkenliği azaltmaktadır.
Sosyal Medyanın Fiziksel Sağlık Üzerindeki Olumsuz Etkileri
● Günümüz problemlerinden biri olan obezite, diyabet, ve metobolik rahatsızlıkların başlıca nedeni hareketsiz yaşam sağlıksız beslenme ve yoğun şekilde teknolojik cihaz kullanmaktır. Uluslararası sağlık örgütlerinin yaptığı çalışmalara göre sosyal medyanın aşırı kullanımı insanda sadece psikolojik değil fiziksel birçok rahatsızlığa da neden olmaktadır. Tansiyon, solunum sorunları, boyun ve omuz ağrıları ve kansere kadar gidebilen ciddi sağlık sorunlarında gereğinden fazla akıllı telefon kullanımından kaynaklanmaktadır.
● Kabul edilebilirlik olarak adlandırılan sosyal medya üzerinden takip edilen idolün iyi yada kötü davranışlarını sorgulamadan taklit etmek insan yaşamı için büyük bir tehdittir. Kabul edilebilirlik algılarının tahribata uğraması büyük problemlere yol açabilir. Obezitenin artması tamamen ekran karşısında bilinçsiz gıda tüketimi ve hareketsiz yaşamın bir sonucudur. Uzun saatler hareketsiz bir şekilde oturmak kas ağrılarının başlamasına, tek bir noktaya uzun süre bakmak boyun fıtığı başlangıcına kadar problemlere yol açabilmektedir. Yine aynı şekilde uzun süre tek pozisyonda oturmak kan dolaşımının yavaşlamasına neden olacaktır ki sağlık açısından oldukça zararlı bir durumdur.
● Sosyal medyanın aşırı kullanımı gerçek ile sanal alemin ayırt edilememesine yol açmasıyla birlikte duygu durum bozukluğuna da neden olmaktadır. Normalde büyük tepkiler verilebilecek olaylara tepki vermeyebildikleri gibi küçük bir olayı da abartıp büyük reaksiyonlar göstermeye meyilli olabilirler.
● Araştırmalar sosyal medyayı fazla kullanan kadınların bakım ve güzellik algılarını yitirdikleri bunun sonucunda ise çeşitli davranış bozukluklarına yol açtığını göstermektedir. Bu kadınlar genel olarak sosyal medyada etkileşimlerinin artmasının tek yolu olarak bedensel görünüşlerinin ön planda olduğunu düşünmektedirler.
Sosyal Medyanın İlişkiler Üzerindeki Olumsuz Etkileri
● Yapılan araştırmalar doğrultusunda sosyal medyanın ikili ilişkilere de bir hayli zarar verdiği gözlemlenmektedir. Sosyal medya kullanan çiftlerin çoğunluğu sosyal medya üzerinden gelen mesajlar nedeniyle ikili ilişkilerinde problemler yaşadıklarını ifade etmektedirler. Bazı çiftlerde ise yine ikili ilişkilerdeki partnerlerinin sosyal medyada fazla zaman geçirdiği için anlaşmazlıklar çıktığı ve ilgisizlik yaşandığı konusunda yakınmaktadırlar. Kıskançlık yüzünden bozulan ilişkilerin birçoğunda yine sosyal medyanın payının büyük olduğu yadsınamaz gerçeklerden. Kadın yada erkek fark etmeksizin yapılan paylaşımlara gelen yanıt yada beğeniler partlerler tarafından hoş karşılanmamakla birlikte ayrılıkla sonuçlanan problemler yaratabilmektedir.
● Sosyal medya aracılığıyla her anın paylaşıldığı herkesin her anından haberdar olan çevreleri nedeniyle yüz yüze planlanan buluşmalarda insanların birbirlerine anlatabilecekleri pek bir şeyin kalmadığı bu durumun da insanlar arasındaki mesafeyi arttırdığı anlaşılmaktadır. Yine çiftlerin her an sosyal medyada olmaları nedeniyle birbirleriyle iletişim kuramadıkları ortak yaşam alanı oluşturamadıkları görülmektedir. Bu gibi durumlar ilişkileri zayıflatarak ayrılıklara yol açmaktadır.
● Gerçek hayattan kopan sosyal medya kullanıcısının empati yeteneği azalır. Yüz yüze iletişimin sınırlanmasıyla gerçek hayattaki problemlere odaklanamayan kişi karşısındaki kişiyi anlamaya çabalamaz ve iletişim problemleri yaşanır. Gündelik hayatta yaşanan olaylara verecekleri tepkileri değişen sosyal medya bağımlısı kişi gerçek hayata adapte olamayacak duruma gelebilir.
● Eski kalabalık ailelerin yerini çekirdek aile aldı. Günümüzde babaanne veya dede ile yaşanan evler artık çok nadir karşılaşılmaktadır. Türk toplumunda en önemli kurumu olan aile kültürü sosyal medyanın arttırmasıyla büyük ölçüde dağılmalar yaşamaktadır. Kalabalık sofraların yerini herkesin tek başına yediği akşam sohbetleri yerine herkesin odasında olduğu bir ailede paylaşım en aza inmiştir. Anne baba faktörü sağlıklı bir toplum için önemini tartışılamaz. Aile sohbetinden ve paylaşımından uzak yalnız büyüyen çocukların yanlış arkadaşlıklara yanlış alışkanlıklara yatkınlıkları bir hayli fazlalaşmıştır. Aile çocuğun ilk eğitim alanıdır. Bu alandan uzak yetişen gençlerin gelecekleri hakkında doğru karar vermeleri gittikçe zorlaşmaktadır.
● Görüldüğü üzere sosyal medya kullanımının yararlı yönlerinin yanında toplum sağlığını bozacak derecede zararlı yanları da bulunmaktadır. Yaşanan teknolojik gelişmeler neticesinde sosyal medya kullanımı eğitim, iş veya başka nedenlerle tamamen bırakma konusunda başarılı olunamayabilir. Sosyal medyayı bilinçli bir şekilde kullanmak ise zararın aksine fayda sağlayabileceği bilinmelidir.
● Sosyal medyanın uzun süre boyunca kullanımını sınırlamak için bazı önlemler alınabilir bunlardan bazıları şu şekildedir. Siz de sosyal medya bağımlısı olduğunuzu düşünüyorsanız günün belli saatlerinde akıllı cihazlardan uzak durmayı onun yerine kitap okumak veya yürüyüş yapmak gibi sağlıklı alışkanlıklar edinmeyi deneyebilirsiniz. Özellikle akşam saatlerinde belli bir zamandan sonra sosyal medya kullanımını bırakmak kaliteli bir uykuya yardımcı olur. Sabah ise uyandıktan sonraki süreçte bir müddet sosyal medyayı kullanmamak günün geri kalanının daha verimli geçmesine yardımcı olacaktır.
● Gün içerisinde bazı alanları belirleyerek bu alanlarda akıllı cihaz kullanımını kendinize yasaklayabilir ve bu alanlarda daha aktif olacağınız işlerle uğraşabilirsiniz, örnek olarak mutfakta telefon kullanmak yerine sevdiğiniz bir yemeği yaparak zamanınızı değerlendirebilirsiniz.
● Sosyal medya platformunda bilgi edinilmek istenen hobi veya ilgi alanlarıyla alakalı uzman kişileri belirleyerek takip etmek doğru ve kaliteli bilgiye sahip olmaya yardımcı olacaktır.
● Kullandığınız sosyal medya platformunda kendinizi yetersiz hissettiren herhangi kaliteli bir bilgiye ulaştırmayan hesapları takip etmeyi bırakmak değersizlik hissini ortadan kaldıracaktır.
“Sürdürülebilirlik Nedir?” içeriğimizin detaylarına buradan ulaşabilirsiniz!
